ندای کابل
مقدمه:
تعلیم د انسان د فکري، معنوي او ټولنیز پرمختګ لپاره تر ټولو مهمه وسیله ده. ښځې چې د ټولنې نیمایي برخه جوړوي، د تعلیم څخه بېبرخې کول د ټولنې د پرمختګ مخنیوی دی. دا مقاله د اسلام او لویدیځ فکري بنسټونو پر اساس د ښځو د تعلیم ارزښت، نظریات او عمل ته لنډه کتنه کوي.
د اسلام فکر او لیدلوری:
* اسلام ښځو ته تعلیم ورکول یو الهي امر ګڼي، نه یوازې حق.
* قرآني لارښوونې: قرآن کریم وايي: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ» (العلق:1) چې د علم پر اهمیت تاکید کوي، له جنسیت پرته.
* نبوي سنت: رسول الله ﷺ فرمايي: «طلب العلم فريضة على كل مسلم»، چې مسلمه ښځه هم پکې شامله ده.
– تاریخي مثالونه: حضرت عایشه رضیاللهعنها د فقهي علومو لویه سرچینه وه؛ صحابیان ورته ديني پوښتنې کول.
اسلام ښځو ته دا حق ورکوي چې تعلیم ترلاسه کړي، خو همدا راز یې د ټولنیز اخلاقو، حجاب، او د کورنۍ د مسئولیتونو سره توازن ضروري ګڼي.
* د لویدیځ فکر او لیدلوری
په لویدیځ کې د ښځو د تعلیم مفهوم له بیلابیلو فلسفي، سیاسي او ټولنیزو تجربو څخه سرچینه اخلي.
روڼ اندي انقلاب:
د ۱۸مې پیړۍ د فکري انقلاب پر مهال، ښځو ته د فردي آزادۍ حق ورکړل شو چې تعلیم یې مهمه برخه وه.
– د ښځو د حقونو غورځنګ: مېرمن مېرۍ وولسټونکرافټ، د ښځو د تعلیم د حق یو مهم مدافع وه، د دې اثر «Vindication of the Rights of Woman» کې تعلیم بنسټیز حق ګڼل شوی.
– عصري پالیسي: نن ورځ لویدیځ ټولنې د ښځو لپاره مساوي تعلیمي فرصتونه تضمین کوي، ښوونځیو، پوهنتونونو او مسلکي روزنه کې.
په لویدیځ فکر کې تعلیم نه یوازې حق دی، بلکې د ښځو د فردي، مسلکي او ټولنیز پرمختګ یو اصل ګڼل کیږي.
د اسلام او لویدیځ فکري توپیرونه
* د اسلام لیدلوری
الف – تعلیم فرض دی: اسلام تعلیم د هر مسلمان (نارینه او ښځه) لپاره فرض ګڼي. حدیث دی: طلب العلم فریضة علی کل مسلم و مسلمة.
ب – د ښځو حقونه: ښځې د نارینهوو په څېر د علم، مالکیت، میراث، او ټولنیزو فعالیتونو حق لري.
ج- د ښځو مقام: اسلام ښځې د انسانیت په اساس ارزوي، نه د جنسیت پر بنسټ. ښځه د تقوا، عقل، او عمل له مخې ارزښت لري.
د- د تعلیم نمونې: حضرت فاطمه زهرا (س)، حضرت زینب (س)، حضرت مریم (س) او آسیه د تعلیم او روحاني لوړتیا مثالونه دي.
ه- د تعلیم هدف: د علم زدهکړه د الله تعالی د معرفت، اخلاقو، او ټولنیز خدمت لپاره ده، نه یوازې د اقتصادي پرمختګ لپاره.
* د لویدیځ لیدلوری
الف- برابري جنسیتي: لویدیځ د ښځو او نارینهوو ترمنځ مساوي حقونه غواړي، خو دا مساوات اکثر وخت د جنسیتي توپیرونو له پامه غورځوي.
ب- اقتصادي تمرکز: تعلیم اکثر د اقتصادي پرمختګ او بازار ته د ښځو د داخلېدو لپاره تشویق کېږي.
ج- فمینیزم: د ښځو د حقونو لپاره مختلف فمینستي خوځښتونه رامنځته شوي، چې ځینې یې د جنسیتي توپیرونو انکار کوي.
د- د تعلیم تاریخ: تر ۱۹مې پېړۍ پورې ښځې د تعلیم له حقه محرومې وې. اوس هم په ځینو برخو کې د تبعیض سره مخ دي.
ه- د تعلیم هدف: اکثر تعلیم د فردي آزادي، شغلي بریا، او ټولنیز رقابت لپاره تشویق کېږي.
پایله
اسلام او لویدیځ دواړه د ښځو تعلیم ته ارزښت ورکوي، خو د دوی د فکر بنسټونه، مقاصد او حدود سره توپیر لري. اسلام تعلیم د روحاني فلاح لپاره ګڼي، او لویدیځ یې د فردي، مسلکي پرمختګ لپاره. دواړه لیدلوري د ښځې ځواکمنتیا ته لار هواروي، خو طریقه او اصل یې جلا دي.
