ندای کابل
سریزه
په افغانستان کې ښځې د تاریخ په اوږدو کې له ګڼو ټولنیزو، فرهنګي او حقوقي ننګونو سره مخ دي. سنتي ټولنه، چې د قبیلوي ارزښتونو، مذهبي برداشتونو او دودیزو باورونو پر بنسټ ولاړه ده، د ښځو د حقونو په برخه کې محدودیتونه رامنځته کړي دي.
د ښځو حقوقي چوکاټ
– د افغانستان اساسي قانون ښځو ته د برابر حق تضمین کړی، خو د عملي تطبیق کچه یې ټیټه ده.
– د شریعت له مخې ښځو ته د تعلیم، ملکیت، واده او طلاق حق ورکړل شوی، خو په سنتي ټولنو کې دا حقوق اکثره نه عملي کېږي.
– نړیوال کنوانسیونونه لکه CEDAW (د ښځو پر ضد د هر ډول تبعیض له منځه وړلو کنوانسیون) افغانستان لاسلیک کړی، خو د تطبیق لپاره سیاسي اراده کمزورې ده.
ټولنیز محدودیتونه
– ښځې اکثره د کور دننه رول ته محدودې دي، او د عامه ژوند برخه نه ګڼل کېږي.
– د تعلیم، کار، او سیاسي مشارکت حقونه د سنتي باورونو له امله محدود شوي.
– د واده په برخه کې جبري واده، بدل، او واده د شخړو د حل وسیله ګڼل کېږي.
د روستایي او ښاري ښځو ترمنځ توپیر
– ښاري ښځې زیاتره تعلیم یافته او د حقونو غوښتونکې دي.
– روستایي ښځې له تعلیم، رسنیو او حقوقي پوهاوي بې برخې دي، او د ظلم پر وړاندې د اعتراض توان نه لري.
احصایوي شواهد
– د یونیسف د راپور له مخې، په افغانستان کې شاوخوا 60٪ نجونې له 18 کلنۍ مخکې واده کېږي.
– د ښځو د سواد کچه په روستایي سیمو کې تر 20٪ کمه ده.
– د ښځو د کار بازار مشارکت له 20٪ څخه کم دی.
حل لارې او وړاندیزونه
– د ښځو د تعلیم پراخول، په ځانګړې توګه په روستایي سیمو کې.
– د حقوقي پوهاوي کمپاینونه د دیني علماوو په مرسته.
– د ښځو د حقونو د تضمین لپاره د قانون تطبیق او څارنه.
– د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا پروګرامونه.
پایله
د افغانستان سنتي ټولنه د ښځو د حقونو په برخه کې له جدي ننګونو سره مخ ده. د دین، قانون، او ټولنیزو ارزښتونو ترمنځ همغږي کول، او د ښځو د انساني کرامت درناوی کول، د یوه عادلانه او پرمختللي افغانستان لپاره اړین دي.
