ندای کابل
برای افغانستان، کشوری محاط در خشکی و وابسته به مسیرهای پرهزینه و ناامن جادهای، هر گام تازه در توسعه کریدورهای ترانزیتی اهمیت حیاتی دارد. آغاز ترانزیت ماهانه هفت هزار تن گازوئیل از بندر امام خمینی (ره) ایران به افغانستان در تاریخ ۲۹ آبان ۱۴۰۴، نه تنها یک رویداد اقتصادی است، بلکه نمادی از گسترش همکاریهای منطقهای و امیدی برای تأمین پایدار انرژی به شمار میرود. این مسیر ریلی، که از جنوب ایران تا ولایت هرات امتداد دارد، میتواند افغانستان را به شبکهای گستردهتر از تجارت و انرژی متصل کند.
جزئیات عملیات
محموله نخست گازوئیل با واگنهای مخزندار ویژه از ایستگاه راهآهن بندر امام خمینی بارگیری شد و پس از طی مسیر طولانی ۲۱۴۸ کیلومتری، از مرز شمتیغ وارد خاک افغانستان گردید و به ایستگاه روزنک در هرات رسید. این مسیر یکی از طولانیترین کریدورهای ریلی فعال در منطقه است و قرار است به صورت ماهانه و مستمر ادامه یابد. برای افغانستان، این استمرار به معنای دسترسی مطمئن به سوختی است که بخشهای کشاورزی، صنعتی و حملونقل کشور به آن وابستهاند.
مزایای ریلی برای افغانستان
انتقال ریلی گازوئیل نسبت به حملونقل جادهای سنتی مزایای چشمگیری دارد. زمان سفر از چند روز به کمتر از ۴۸ ساعت کاهش یافته و هزینهها تا ۳۰ درصد پایین آمده است. این صرفهجویی برای افغانستان، که با بحران اقتصادی و محدودیت منابع مواجه است، اهمیت دوچندان دارد. علاوه بر آن، استفاده از فناوریهای مدرن در بارگیری و نظارت، ایمنی محمولهها را تضمین میکند و خطرات ناشی از مسیرهای ناامن جادهای را کاهش میدهد.
زمینه تاریخی همکاریها
این رویداد ادامه روندی است که در سالهای اخیر آغاز شده است. در مهرماه ۱۴۰۴، نخستین قطار حامل گازوئیل ایران از طریق خط ریلی خواف–هرات وارد ایستگاه روزنک شد و فصل تازهای از تعاملات تجاری را گشود. همچنین، ترانزیت گازوئیل روسی از طریق بندر امیرآباد و صادرات سیمان ایران به افغانستان از مسیر ریلی، نشان میدهد که افغانستان به تدریج در حال بهرهبرداری از ظرفیتهای جدید ترانزیتی است. این تحولات، افغانستان را در موقعیتی قرار میدهد که بتواند از وابستگی سنتی به مسیرهای پاکستان فاصله بگیرد.
اهمیت اقتصادی و استراتژیک برای افغانستان
ترانزیت ریلی گازوئیل نه تنها نیاز فوری کشور ما به سوخت را برطرف میکند، بلکه فرصتهای تازهای برای توسعه اقتصادی فراهم میآورد. افغانستان با موقعیت ژئوپلیتیکی منحصر بهفرد خود، میتواند از طریق این کریدورها به دریاهای آزاد دسترسی یابد و نقش پل ارتباطی میان آسیای مرکزی، جنوب آسیا و خاورمیانه را ایفا کند. این امر زمینهساز ایجاد فرصتهای شغلی در بخش حملونقل، ساختوساز و تجارت خواهد شد و به کاهش بیکاری کمک میکند. از منظر استراتژیک، این مسیرها وابستگی افغانستان به مسیرهای پرریسک و پرهزینه را کاهش داده و امکان تنوعبخشی به روابط اقتصادی را فراهم میسازد.
چشمانداز آینده
اگرچه این گام نخست است، اما آینده آن روشن به نظر میرسد. با تکمیل پروژههای ریلی و افزایش فرکانس قطارها، افغانستان میتواند نه تنها سوخت، بلکه کالاهای دیگر را نیز از طریق این مسیر وارد کند. این امر به رونق اقتصاد محلی در ولایت هرات و دیگر مناطق مرزی کمک خواهد کرد و جایگاه افغانستان را در نقشه تجارت منطقهای تقویت میکند. پیشبینی میشود حجم ترانزیت سوخت به بیش از ۱۰۰ هزار تن در سال برسد و زمینهساز توافقهای چندجانبه با کشورهای آسیای مرکزی شود.
بنابراین، آغاز ترانزیت ریلی گازوئیل از بندر امام خمینی، نمادی از اعتماد متقابل و همافزایی اقتصادی است. این گام، در حالی که نیازهای فوری افغانستان را برآورده میسازد، افقهای وسیعتری برای تجارت پایدار و صلحآمیز در منطقه میگشاید.
