ندای کابل
موضوع: کارآفرینی جوانان: جرقهای در تاریکی اقتصاد دانشبنیان افغانستان
نویسنده: فخریه حسنی
تصور کنید: جوانی در کابل، با یک لپتاپ قدیمی، برنامهای میسازد که کشاورزان هلمند را از خشکسالی نجات میدهد. این نه فیلم هالیوودی، بلکه واقعیتی است که جوانان افغانستان – ۶۵ درصد جمعیت زیر ۲۵ سال – میتوانند بسازند. اقتصاد دانشبنیان، کلیدی برای رهایی از بیکاری ۴۰ درصدی و تولید ناخالص داخلی ۲۰ میلیارد دلاری ۲۰۲۵، در دستان آنهاست. اما سایههای سنگین، پرواز را سخت میکنند. بیایید با نگاهی تیزبین، از موانع بگذریم و به راههای درخشش برسیم.
پتانسیل پنهان: ستارگان در انتظار
با ۲۰ میلیون کاربر اینترنت، افغانستان در آستانه انفجار دیجیتال است. «بازار افغان» تجارت محلی را زنده میکند؛ «کد کابل» برنامهنویسان را میپروراند. بانک جهانی پیشبینی میکند: ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی به فناوری، یعنی ۵۰۰ هزار شغل تا ۲۰۳۰. جوانان با دانش دیجیتال ۶۰ درصدی، از هوش مصنوعی برای پیشبینی سیل تا پهپاد برای معادن، آمادهاند. اما این جرقهها، زیر سایهای خفه میشوند.
موانع اصلی: سد امارت و زنجیرهای پنهان
حاکمیت امارت اسلامی، از ۲۰۲۱، بزرگترین دیوار است. ممنوعیت دانشگاه برای دختران – نیمی از جوانان – و سانسور ۳۰ درصدی اینترنت، نوآوری را خفه میکند. گزارش سازمان ملل ۲۰۲۵: ۸۰ درصد زنان جوان از آموزش فنی دورند. ترس از مجازات برای ایدههای «غیرسنتی»، کارگران آزاد را ساکت میکند. تحریمها، کمبود سرمایه (۵ درصد وامها به کسبوکارهای نوپا) و زیرساختهای ضعیف، مهاجرت ۲۰۰ هزار نفری سالانه را دامن میزنند. اما این زنجیرها، فولاد را برای شمشیرهای نو میسازند – مثل شبکههای بدون اتصال خورشیدی در هرات.
پیروزیهای کوچک: نور در تونل
موقعیت «جاده ابریشم دیجیتال»، افغانستان را به مرکز آسیای مرکزی تبدیل میکند. یونسکو ۱۰ میلیون دلار تزریق کرد. زهرا احمدی با «سلامت هرات»، پزشکی از راه دور را به ۱۰۰ هزار روستایی رساند و ۲۰۰ شغل آفرید. احمد رحمانی با هوش مصنوعی، بازدهی کشاورزی را ۲۵ درصد برد بالا. اینها ثابت میکنند: ذهن، قویتر از مرزها است.
سه گام عملی: از ایده تا عمل
۱. آموزش زیرپوستی: «آکادمی فناوری افغان» با شبکههای خصوصی مجازی امن؛ ۵۰۰ هزار جوان تا ۲۰۲۸، با تمرکز بر زنان.
۲. سرمایه هوشمند: خودتأمینی در پلتفرمهای کار آزاد جهانی، کمکهای بینالمللی و صندوق «نوآوری کابل».
۳. لابی جسورانه: کاهش سانسور، سهمیه ۳۰ درصدی برای زنان، ثبت کسبوکارهای نوپا در ۳ روز.
افغانی درخشان: آیندهای که میسازیم
کارآفرینی جوانان، حتی زیر سایه امارت، اقتصاد دانشبنیان را شعلهور میکند. تا ۲۰۳۵، تولید ناخالص داخلی دو برابر، بیکاری نصف. جوانان، بال بزنید؛ جهان، دریچهها را بگشاید. افغانستان، از استقامت شما، ققنوس میشود.
