ندای کابل
د ماشومانو نکاح د اسلام له نظره او د بشري حقونو له لیدلوري یو ډېر بحثانګیز موضوع ده.
زه غواړم چه دا موضوع چه زما په نظر یو “مبتلا به” او زمونګ د اجتماعی ضرورت بلل کیږی څو ټکی و وایم زه د افغانستان ډیر ولایتونه لکه بادغیس؛ ارزګان؛ قندهار؛ هرات ؛کابل؛ غزنی و نور شارونه لیدلی می ده چه په دغو سیمه کی د ماشومانو نکاح پکی رواج درلوده اوس غواړم دا موضوع د اسلام او بشری حقوقو د لیدلوک لنظره تاسو ګرانو لیدونکوته شریک وکم:
د اسلام له نظره
فقهي بنسټونه: په اسلامي فقه کې د نکاح لپاره د بلوغ شرط مهم ګڼل شوی، خو ځینې فقها د ماشومانو نکاح د ولي (پلار یا سرپرست) په اجازه روا بولي، که چیرې د ماشوم مصلحت پکې وي.
په اسلامي نړۍ کې د ماشوم ودونو په اړه بېلابېل نظرونه او لیدلوري شته، چې د دیني، کلتوري، ټولنیزو او قانوني عواملو پر بنسټ ولاړ دي. په لنډه توګه، دا نظرونه په دریو عمده کټګوریو ویشل کیدی شي:
١- دودیز/محافظهکار لیدلوری:
ځینې دودیزې او محافظهکارې ټولنې، په ځانګړې توګه په کلیوالو سیمو کې، د ماشوم ودونو ملاتړ کوي او دا یې د کلتوري او مذهبي دودونو برخه بولي. دوی دا استدلال کوي چې په تېرو وختونو کې دا ډول ودونه عام وو او د کورنۍ جوړښت او ټولنیزو اړیکو د پیاوړتیا لپاره اړین دي. دا لیدلوری اکثراً د دیني متونو په تاریخي تفسیرونو تکیه کوي.
منځلاری لیدلوری:
منځلاري عالمان او ټولنې د ماشوم ودونو په اړه مشروط نظر لري. دوی وايي چې که څه هم په اسلامي فقه کې د واده لپاره د عمر حد نه دی ټاکل شوی، خو د ماشوم رواني او جسمي بلوغ، رضایت او ټولنیز شرایط باید په پام کې ونیول شي. دوی د عصري قوانینو او د بشري حقونو اصولو پر بنسټ د کم عمر ودونو د محدودولو ملاتړ کوي.
اصلاحغوښتونکی/مدرن لیدلوری:
دا ډله، چې اکثراً د معاصرو دیني عالمانو او فعالانو له خوا استازیتوب کیږي، د ماشوم ودونو سره کلک مخالفت کوي. دوی استدلال کوي چې دا ډول ودونه د ماشومانو د حقونو، په ځانګړې توګه د نجونو د تعلیم او روغتیا حقونو سره په ټکر کې دي. دوی د اسلامي اصولو د معاصرو تفسیرونو او نړیوالو بشري حقونو کنوانسیونونو پر بنسټ د واده لپاره د عمر حد ټاکلو غوښتنه کوي.
پایله:
په اسلامي نړۍ کې د ماشوم ودونو په اړه نظرونه د کلتور، جغرافیه او دیني تفسیرونو له مخې توپیر لري. محافظهکارې ټولنې دا د دود برخه بولي، منځلاري د مشروطو شرایطو غوښتنه کوي، او اصلاحغوښتونکي یې د بشري حقونو د نقض په توګه غندي. دا موضوع لا هم د بحث وړ ده او د حل لپاره دیني، قانوني او ټولنیزو اصلاحاتو ته اړتیا لري.
لیکوال: عصمت الله فاضلی
