ندای کابل
په ۲۰۲۵ کال کې، افغانستان له یوې بېسارې بشري او امنیتي فاجعې سره مخ شوی دی. د ملګرو ملتونو د راپورونو له مخې، له ایران او پاکستان څخه تر ۱.۷ میلیونو زیات افغان مهاجرین په زور بېرته افغانستان ته استول شوي دي. دا پراخ بیرتهراستنېدنه په داسې حال کې ترسره شوې چې افغانستان له سختې بېوزلۍ، بیکارۍ، او د اساسي خدماتو له نشتوالي سره لاس او ګرېوان دی.
د دې بحران یوه تر ټولو اندېښمنه برخه د ماشومانو پراخ حضور دی. له ۸۰۰ زرو څخه زیات افغان ماشومان، چې ډېری یې له مور او پلار یا قانوني سرپرست پرته دي، په دې بهیر کې اخراج شوي دي. شمېرې ښيي چې هر ۳۰ ثانیې کې یو افغان ماشوم له ګاونډیو هېوادونو څخه افغانستان ته بېرته استول کېږي. دا وضعیت نه یوازې له بشري پلوه، بلکې له امنیتي اړخه هم جدي ګواښ بلل کېږي.
ملګري ملتونه او اړوندې ادارې یې څو ځله خبرداری ورکړی چې افغانستان د دې شمېر مهاجرینو د منلو وړتیا نه لري. د روغتیا، تعلیم، او کار نشتوالی سبب شوی چې ډېری بېرتهراستنېدونکي په ډېرې زیانمنېدونکې وضع کې قرار ولري. دا زیانمنېدنه د افراطي او ترهګریزو ډلو لپاره د جذب زمینه برابروي.
امنیتي شنونکي باور لري چې ډلې لکه داعش او سازمانیافته جنایي شبکې له فقر، ناامیدۍ، او بېهویتۍ څخه ګټه اخلي، او له بېرتهراستنېدونکو څخه د جنګیالیو جذب ته مخه کوي. هغه ځوانان چې کلونه یې له افغانستان بهر تېر کړي او اوس بې له ټولنیز ملاتړ بېرته داسې هېواد ته راستانه شوي چې ورته ناپېژندل شوی دی، ډېر ژر د افراطي تبلیغاتو هدف ګرځي.
بلخوا، طالبان چې دا مهال په افغانستان کې واک لري، د دې بحران د مدیریت اجرایي وړتیا نه لري. نه یوازې دا چې په ډېرو سیمو کې ابتدایي خدمات نشته، بلکې حمایوي او نظارتي جوړښتونه هم کمزوري شوي دي. دا وضعیت د ترهګریزو فعالیتونو، د انسان قاچاق، او غیرقانوني مهاجرت خطرونه زیات کړي دي.
ملګري ملتونه له نړیوالې ټولنې څخه د عاجلو او پراخو مرستو غوښتنه کړې ده. په وروستیو کلونو کې د بشري مرستو بودجه کمه شوې، چې له امله یې ډېرې حمایوي برنامې بندې شوې دي. دا په داسې حال کې ده چې د افغانستان بشري اړتیاوې په چټک ډول زیاتې شوې دي، خو نړیوال غبرګون لا هم ناکافي دی.
په پای کې، د افغان مهاجرینو بحران یوازې یو داخلي موضوع نه ده، بلکې یو فرامرزي ګواښ دی چې کولی شي سیمهییزه او نړیواله بېثباتي رامنځته کړي. نړیواله ټولنه باید د دې بحران بشري او امنیتي اړخونه درک کړي، له ژمنو ورهاخوا عملي ګامونه واخلي. د میلیونونو انسانانو، په ځانګړي ډول ماشومانو، راتلونکی د نن ورځې پرېکړو پورې تړلی دی.
