ندای کابل
عنوان : مقاله
موضوع: هشدار از فروپاشی اقتصاد افغانستان؛ بحران غذایی در سایهٔ بیثباتی و فقر
نویسنده: فخریه حسنی
افغانستان در حال تجربه یکی از عمیقترین و گستردهترین بحرانهای اقتصادی و انسانی تاریخ معاصر خود است. سازمان ملل متحد بهتازگی هشدار داده است که اقتصاد کشور در آستانهٔ فروپاشی قرار گرفته و نشانههای این وضعیت در زندگی روزمرهٔ مردم بهگونهای واضح قابل مشاهده است. طبق گزارش این سازمان، از هر ۱۰ خانواده، ۹ خانواده مجبور شدهاند وعدههای غذایی خود را کاهش دهند؛ آماری تکاندهنده که بیانگر شدت فقر، بیکاری و کاهش قدرت خرید در سطح جامعه است.
ریشههای بحران اقتصادی
فروپاشی اقتصادی افغانستان چندین علت همزمان دارد. نخستین عامل، قطع ناگهانی کمکهای خارجی پس از تحولات سیاسی اخیر است. افغانستان در دو دههٔ گذشته شدیداً به کمکهای مالی بینالمللی وابسته بود و بیش از ۷۵ درصد بودجهٔ دولت از منابع خارجی تأمین میشد. با توقف این کمکها، نظام مالی کشور تنها در چند ماه با کمبود شدید نقدینگی مواجه شد و بسیاری از نهادهای خدماتی از کار افتادند.
عامل دیگر، انسداد داراییهای ارزی افغانستان در بانکهای خارجی است که سبب شد بانکها با بحران نقدینگی مواجه شوند. مردم نتوانستند به پساندازهای خود دسترسی پیدا کنند و فعالیتهای تجاری کوچک و متوسط فلج شد. همزمان، رکود تجارت، سقوط ارزش پول ملی و افزایش بیسابقهٔ قیمت مواد غذایی فشار اقتصادی را چند برابر کرد.
پیامدهای انسانی و اجتماعی
کاهش وعدههای غذایی خانوادهها نشان میدهد که بحران تنها یک مسئلهٔ اقتصادی نیست، بلکه تبدیل به یک فاجعهٔ انسانی شده است. سازمانهای بینالمللی گزارش دادهاند که میلیونها کودک در معرض سوءتغذیه قرار دارند. بسیاری از خانوادهها به غذای کافی، سوخت، و حتی آب سالم دسترسی ندارند.
افزون بر این، نرخ بیکاری گسترده به ناامیدی اجتماعی دامن زده است. هزاران جوان تحصیلکرده یا بیکار ماندهاند یا کشور را ترک کردهاند. زنان که نقشی اساسی در اقتصاد خانواده داشتند، اکنون با محدودیتهای اجتماعی گستردهتری روبهرو هستند و مشارکت اقتصادی آنان کاهش یافته است، موضوعی که تأثیر مستقیم بر فقر خانوادهها دارد.
کاهش تولید داخلی و وابستگی به کمکها
افغانستان کشوری است که تولید داخلی آن محدود و وابستگیاش به واردات مواد غذایی بالا است. با کاهش درآمد ارزی و دشواریهای واردات، قیمتها جهش یافتهاند. بسیاری از کشاورزان نیز بهدلیل خشکسالیهای پیاپی و نبود حمایتهای مالی و تکنیکی، قادر به تولید کافی نیستند. این وضعیت کل چرخهٔ امنیت غذایی کشور را مختل کرده است.
مداخلات بشردوستانه و نیازهای فوری
سازمان ملل و نهادهای بشردوستانه چندین برنامهٔ اضطراری برای تأمین مواد غذایی و کمکهای نقدی راهاندازی کردهاند، اما این تلاشها تنها بخشی از نیازهای واقعی مردم را پوشش میدهد. کاهش منابع مالی جهانی، محدودیتهای سیاسی و دشواریهای لجستیکی مانع از آن شده است که کمکها بهطور کامل و مؤثر به نیازمندان برسد.
راهحلهای پیشنهادی
برای جلوگیری از فروپاشی کامل اقتصاد افغانستان، اقدامات فوری و میانمدت لازم است. نخست، جامعهٔ جهانی باید سازوکاری شفاف ایجاد کند که کمکهای مالی بتوانند بدون دخالت سیاسی مستقیماً به مردم افغانستان برسد. دوم، نظام بانکی باید احیا شود تا فعالیتهای تجاری و جریان نقدینگی دوباره راه بیفتد. در کنار این، سرمایهگذاری در کشاورزی، پروژههای کوچک محلی و ایجاد فرصتهای کاری برای جوانان و زنان میتواند در بلندمدت به کاهش فقر کمک کند.
جمعبندی
هشدار سازمان ملل دربارهٔ وضعیت اقتصادی افغانستان زنگ خطری جدی است. کاهش وعدههای غذایی ۹۰ درصد خانوادهها نشان میدهد که بحران از مرحلهٔ هشدار گذشته و به واقعیت تلخی تبدیل شده است که زندگی میلیونها انسان را تهدید میکند. برونرفت از این وضعیت نیازمند همکاری میانالمللی، ثبات داخلی و برنامهریزی دقیق برای احیای اقتصاد و کاهش فقر است. افغانستان امروز در نقطهٔ حساسی قرار دارد؛ نقطهای که آیندهٔ آن را کمکهای مسئولانه و تصمیمهای درست تعیین خواهد کرد.
فخریه حسنی,
