ندای کابل
په وروستیو کلونو کې، د چین او روسیې ترمنځ پوځي او ستراتیژیکې اړیکې په څرګند ډول پیاوړې شوې دي. د دغو دوو هېوادونو وروستۍ ګډه سمندري پوځي روزنه چې په جاپان سمندر کې ترسره شوه او “ګډ سمندر ۲۰۲۵” نومېده، د دې پراخېدونکو همکاریو څرګند نښه ده. دا پوځي تمرین، چې پکې د اوبو لاندې ضد عملیات، هوايي دفاع او سمندري جګړې شاملې وې، نه یوازې پوځي اړخ لري، بلکې نړۍ ته یو روښانه سیاسي پیغام هم لري: چین او روسیه د هغه نړیوال نظم پر ضد دریږي چې د امریکا تر مشرۍ لاندې روان دی.
وروسته له هغې چې روسیې په ۲۰۲۲ کال کې پر اوکراین برید وکړ، لویدیځ پراخ بندیزونه پر مسکو ولګول او هڅه یې وکړه چې دا هېواد په نړیوال ډګر کې منزوي کړي. په غبرګون کې، روسیه د لویدیځ نه بهر له قدرتونو سره د اړیکو پیاوړتیا ته مخه کړه، چې چین پکې مهم رول لري. چین هم، چې له امریکا سره په ستراتیژیکو سیالیو کې ښکېل دی — لکه د تایوان مسله، د جنوبي چین سمندر او پرمختللې ټکنالوژي — له دې فرصته ګټه واخیسته ترڅو له روسیې سره خپلې اړیکې ژورې کړي.
د چین او روسیې ګډ پوځي تمرینونه له ۲۰۱۲ کال راهیسې پیل شوي، خو د اوکراین له کړکېچ وروسته دا همکاریانې نوې کچې ته رسیدلي دي. وروستۍ روزنه چې د روسیې د ولادیوستوک بندر ته نږدې ترسره شوه، د دواړو هېوادونو ترمنځ د لوړې کچې پوځي همغږي ښيي. دا تمرینونه نه یوازې د جګړې تمرینونه دي، بلکې د لویدیځ پر وړاندې د ځواک او اتحاد ننداره هم ګڼل کېږي.
سره له دې، د چین او روسیې همکاریانې یوازې غبرګون نه دی، بلکې د اوږدمهاله ستراتیژۍ برخه ده چې هدف یې د نړیوال نظم بیا تعریفول دي. دواړه هېوادونه غواړي یو څو قطبي نړۍ رامنځته کړي، چې پکې امریکا یوازینی واکمن ځواک نه وي. دوی هڅه کوي چې سیمهییز بلاکونه جوړ کړي، پوځي او اقتصادي همکاریانې پیاوړې کړي، او په نړیوالو بنسټونو کې خپل نفوذ پراخ کړي.
که څه هم دا نږدېوالی شته، د چین او روسیې اړیکې لا هم له محدودیتونو سره مخ دي. چین هڅه کوي چې له روسیې سره رسمي پوځي اتحاد ته داخل نشي، ځکه نه غواړي چې له اروپا او نورو هېوادونو سره یې اړیکې زیانمنې شي. همداراز، د دواړو هېوادونو ملي ګټې په ځینو سیمو کې — لکه منځنۍ آسیا یا شمالي قطب — کېدای شي یو له بل سره تضاد ولري.
په ټوله کې، د چین او روسیې ګډ پوځي تمرینونه هم د لویدیځ فشارونو ته غبرګون دی، او هم د نوي نړیوال نظم د جوړولو هڅه. دا همکاریانې نه یوازې په آسیا-اقیانوسیه کې د ځواک توازن بدلوي، بلکې نړیوالې پایلې لري چې سیمهییز او نړیوال هېوادونه باید جدي یې ونیسي.
