هند اخیراً جریان آب از بند باگلیهار بر روی دریای چناب را بهسمت پاکستان محدود کرده است، اقدامی که در پی تعلیق معاهده آبهای اندوس صورت گرفته است. این تصمیم پس از حمله تروریستی در پهلگام در ۲۲ اپریل، که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر شد، اتخاذ شد.
بند های برقآبی باگلیهار در منطقه جامو و کیشانگانگا در شمال کشمیر به هند این امکان را میدهند که زمان آزادسازی آب را تنظیم کند، و گزارشها حاکی از آن است که هند در حال برنامهریزی برای اعمال محدودیتهای مشابه در بند کیشانگانگا بر روی دریای جهلم است.
معاهده آبهای اندوس که در سال ۱۹۶۰ با میانجیگری بانک جهانی میان هند و پاکستان امضا شد، استفاده از آب دریایهای سند و شاخههای آن را میان دو کشور تنظیم میکرد. تعلیق این معاهده و محدودیت جریان آب از بند های هند، واکنشهای شدیدی را از سوی پاکستان بهدنبال داشته است، بهطوری که دولت پاکستان این اقدام را تهدیدی جدی تلقی کرده و اعلام کرده است که هرگونه تلاش برای قطع جریان آب را بهعنوان “اقدام جنگی” در نظر خواهد گرفت.
این تحولات تنشهای میان دو کشور را افزایش داده و نگرانیهایی را درباره پیامدهای اقتصادی و زیست محیطی این تصمیم بهوجود آورده است.
زمینه ژئوپولیتیکی تعلیق معاهده آبهای سند و محدودیت جریان آب از بند باغلیهار توسط هند نشاندهنده تغییر در روابط هیدروپلیتیکی میان هند و پاکستان است. این اقدام در واکنش به حمله تروریستی در پهلگام صورت گرفته و بخشی از راهبرد فشار سیاسی هند بر پاکستان محسوب میشود.
پیامدهای اقتصادی و زیستمحیطی: محدودیتهای آب در دریای چناب و برنامهریزی مشابه برای بند کیشانگانگا بر دریای جهلم میتواند تأثیرات جدی بر کشاورزی، امنیت غذایی و منابع آبی پاکستان داشته باشد. کاهش جریان آب دریایهای حیاتی ممکن است باعث تنشهای اقتصادی، افت تولید کشاورزی و بحرانهای زیستمحیطی شود.
ابعاد دیپلماتیک و امنیتی: پاکستان این اقدام را تهدیدی جدی تلقی کرده و احتمال افزایش تنشهای دیپلماتیک و حتی درگیریهای مرزی را مطرح کرده است. با توجه به سابقه درگیریهای هند و پاکستان و حساسیتهای منطقهای، این بحران میتواند به تشدید بیثباتی در جنوب آسیا منجر شود.